Συστημική Σκέψη: Υποκαθιστώντας ένα Δυσλειτουργικό Περιβάλλον, με ένα Επαρκές, Απλοποιημένο και Καλά Διαχειρίσιμο Σύστημα

Αντώνιος Δραγώνας, Μαθηματικός, MSc, CSAP, MCSE, MCT, CCNA
Διονυσία Δραγώνα, Μαθηματικός

CSAP Mastering Program, csap.gr
Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Ο σύγχρονος κόσμος χαρακτηρίζεται από την συνεχή και ολοένα και ταχύτερη αύξηση της πολυπλοκότητάς του, που οφείλεται στην αύξηση του πληθυσμού της Γης και στις υποχρεωτικές αλλαγές στις ανθρώπινες δράσεις και δραστηριότητες, με απώτερο στόχο την βιωσιμότητα του ανθρώπινου είδους (Viable Systems Model – VSM, Stafford Beer).

Οι δραστηριότητες του ανθρωπίνου είδους, που στοχεύουν στη βιωσιμότητά του, διεκπεραιώνονται από πολυσύνθετα, λειτουργικά συστήματα (οντότητες), τα οποία αποτελούνται από ανθρώπους ή ομάδες ανθρώπων, με κοινό σκοπό και στόχους και από επιλεγμένες τεχνολογίες, κατάλληλα συζευγμένες με το εκάστοτε σύστημα.

Η συνεχής αλληλεπίδραση των λειτουργούντων συστημάτων με το συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον τους, τα οδηγεί σε επιλεγόμενες ή υποχρεωτικές προσαρμογές/αλλαγές, για να μπορούν να επικoινωνούν αποτελεσματικά μεταξύ τους, έτσι ώστε, να εξασφαλίζουν την βιωσιμότητά τους (…ό,τι δεν προσαρμόζεται, παύει να είναι βιώσιμο!).

Όμως, αυτές οι συνεχείς επισυμβαίνουσες αλλαγές, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια το αρχικά καλά ορισμένο, λειτουργικό και διαχειρίσιμο σύστημα (οντότητα), σε ένα ογκώδες και επεκτεινόμενο «χαοτικό λειτουργικό μόρφωμα», που, αν και αποτελείται -εν γένει- από καλά ορισμένα αλληλεπιδρώντα μέρη, λειτουργεί ακατάστατα, μπερδεμένα και απρόβλεπτα, εμφανίζει εκθετική αύξηση της πολυπλοκότητάς του και σύντομα μεταπίπτει σε χαοτική συμπεριφορά.

Αυτό το «χαοτικό λειτουργικό μόρφωμα», που είναι η συνήθης μετεξέλιξη κάθε αυτοπροσαρμοζόμενου λειτουργικού συστήματος (το οποίο βρίσκεται σε δυναμική αλληλεξάρτηση με το περιβάλλον του), θα το αποκαλούμε εφεξής «Mess» (Ακαταστασία, Δυσλειτουργικότητα), όπως αποκαλείται στην διεθνή βιβλιογραφία (Russel Ackoff: Re-designing the Future, 1974).

Η μετάπτωση ενός λειτουργικού συστήματος σε «Mess» δημιουργεί προβλήματα λόγω της άναρχης πολυπλοκοποίησης, με κυριότερα την προοδευτική αδυναμία κατανόησης της λειτουργίας του, την σοβαρή και εντεινόμενη απώλεια του ελέγχου και της διαχείρισης της λειτουργίας του και την πολύ σοβαρή ενεργειακή κατανάλωση και χρονοκαθυστέρηση, για να παραχθούν βιώσιμα αποτελέσματα.

Είναι δεδομένο, ότι ο κάθε άνθρωπος βρίσκεται πολύ συχνά εκτεθειμένος στην επιρροή ενός ή και περισσοτέρων «Messes» (επιχειρηματικών/παραγωγικών, πολιτικών, κοινωνικών, διαπροσωπικών κ.ά.), ενώ ταυτόχρονα μπορεί να αποτελεί και λειτουργικό στοιχείο τους.

Η απρόβλεπτη και, πολλές φορές, ακατανόητη εξέλιξη της «συμπεριφοράς» και της κατάστασης ενός «Mess», που προκαλείται από αλλαγές λόγω ενδογενών ή  εξωγενών παραγόντων, οδηγεί το «χαοτικό λειτουργικό μόρφωμα», αλλά και όλες τις συζευγμένες με αυτό αλυσίδες λειτουργικών συστημάτων σε ένα τσουνάμι από επαγόμενες, ουσιαστικά ανεξέλεγκτες συμπεριφορές και αντιδράσεις, με αποτέλεσμα, κάθε λειτουργικό σύστημα μέσα στον πραγματικό κόσμο, να τείνει να μεταπέσει σε «Mess» με όλα τα συνεπαγόμενα προβλήματα.

Οπότε, επιβάλλεται να βρεθεί ένας τρόπος, για να επιτευχθεί η κατανόηση και η διαχείριση ενός αναφυόμενου «Mess» στον πραγματικό κόσμο και να εξουδετερωθεί η δυσλειτουργικότητά του, καθώς, τελικά, όταν είσαι μπλεγμένος σε ένα «Mess», «δεν μπορείς να κάνεις την δουλειά σου!!!».

Ο καλύτερος τρόπος διαχείρισης ενός «Mess» είναι να το κατανοήσεις, να το διερμηνεύσεις, όπου και όσο χρειάζεται και να το χειριστείς μέσα από κατάλληλη προσέγγιση και μεθοδολογία. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω επαναληπτικών κύκλων δοκιμών, που οδηγούν στον εντοπισμό ενός νέου συνόλου από καλά ορισμένα και σημαντικά απλουστευμένα λειτουργικά στοιχεία. Το αποτέλεσμα είναι να προκύπτει ένα νέο σύστημα, απλό, διαχειρίσιμο και αποτελεσματικό.

Αυτό το απλουστευμένο νέο Σύστημα, μπορεί πλέον να χειριστεί σωστά τα στοιχεία εισόδου, που εισέρχονται, στο υπό διαχείριση «Mess» και να παράγει πρακτικά τα ίδια αποτελέσματα. Με αυτόν τον τρόπο καθίσταται δυνατή η διερμηνεία της ακατάστατης και απρόβλεπτης λειτουργικότητάς και συμπεριφοράς του αρχικού «Mess», ώστε να μπορεί να γίνει απλοποίηση και εξορθολογισμός του «Mess», για να ανασχηματισθεί σε καλώς λειτουργούν Σύστημα.

Αυτό το επαρκές Νέο Σύστημα, δεν υφίσταται στην πραγματικότητα, αλλά είναι ένα «Εικονικό Σύστημα» (Μοντέλο), το οποίο μπορεί να υποκαταστήσει λειτουργικά το πραγματικό «Mess» για πλήθος διεργασιών υποστήριξης λήψης αποφάσεων ή/και εκτίμησης αποτελεσμάτων ή/και μετεξελίξεων.

Η Συστημική Θεωρία, αλλά και η Συστημική Σκέψη και η Συστημική Προσέγγιση, που εξελίσσονται συνεχώς και, για την αποτελεσματική και αποδοτική εφαρμογή τους στον πραγματικό κόσμο, υποστηρίζονται από υπολογίσιμο πλήθος ισχυρών θεωριών π.χ.: System Dynamics, μεθοδολογιών και εργαλείων π.χ.: Systems Dynamic Modeling, που μας επιτρέπουν να αναπτύξουμε αυτό το επαρκές, «εικονικό, αιτιοκρατικό, απλοποιημένο σύστημα» (Μοντέλο), το οποίο θα υποκαταστήσει, όσο και όπου πρέπει, ένα δυσλειτουργικό «Mess” κατά το εξελισσόμενο Systems Management.

Το Επαγγελματικό και Μεταπτυχιακού Επιπέδου Πρόγραμμα CSAP (www.csap.gr, https://csap.gr/articles-video/, https://csap.gr/aitisi/) υπό την αιγίδα του ΚΕΔΙΒΙΜ του Πανεπιστημίου Πειραιά και την επιστημονική διεύθυνση και τον συντονισμό του Καθηγητού κ. Νικήτα Ασημακόπουλου, δίνει μια μοναδική ευκαιρία σε οποιονδήποτε πρόσωπο, που θα το παρακολουθήσει, να αλλάξει εκ βάθρων την θεώρησή του και την διαχειριστική του ικανότητα για τα «προβλήματα» του πραγματικού κόσμου σε οποιοδήποτε πεδίο της ανθρώπινης λειτουργικότητας και δραστηριότητας. Επίσης, το εν λόγω Πρόγραμμα, εκτός από την Συστημική Θεώρηση, διδάσκονται με δομημένο και διεξοδικό τρόπο εφαρμοσμένες τεχνολογίες αιχμής, που αφορούν τη διαχείριση επιχειρήσεων και έργων καθώς και τεχνολογίες αιχμής από άλλα επιστημονικά πεδία, οι οποίες συνδέουν και υποστηρίζουν την αποτελεσματική και ευέλικτη (agile) ένταξη των ανθρώπων (soft συστήματα) σε πραγματικά λειτουργικά πολυκομβικά συστήματα (επιχειρηματικά, οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά, νομικά κα).